Wat is piekeren?
Piekeren is zoeken naar een verklaring voor iets wat je is overkomen en/of je zorgen maken over iets wat je niet onder controle hebt. Het kenmerkt zich door herhalende gedachtes (Als… dan…).
Waarom pieker je?
Je zorgen maken, twijfelen en piekeren horen bij het leven. Maar hoe kun je stoppen met piekeren als die negatieve gedachten met je aan de haal gaan?
Het is normaal om te piekeren over een onbetaalde rekening, een vervelende boete en/of een sollicitatiegesprek dat niet helemaal naar wens ging. Je piekert omdat je daarmee het probleem wilt oplossen. Omdat je het doet op het niveau van je fantasie (Als ik … dan had…) lost het echter helemaal niets op. Je bouwt alleen maar (zelf)verwijten op waardoor het probleem erger lijkt te worden.
Wat gebeurt er als je piekert?
Piekergedrag wordt door je lichaam geïnterpreteerd als stress. Voor je hersenen is het niet mogelijk onderscheid te maken tussen een échte gevaarlijke situatie of een situatie die zich alleen in je hoofd afspeelt.
Als je piekert, bedenk je allerlei rampscenario’s die door je hersenen worden geïnterpreteerd als ongewenste en misschien wel gevaarlijke situaties. Bij gevaar maakt je lichaam een extra dosis cortisol aan (stresshormoon). In eerste instantie helpt cortisol om alert te reageren. Je zintuigen worden geprikkeld, een natuurlijke reactie om snel in actie te komen bij gevaar.
Op den duur tast cortisol echter een deel van je hersenen aan, je hippocampus. Hierdoor slaap je minder, word je verstrooid en vergeet je dingen (met gevolg dat je daar ook weer over gaat piekeren).
Dit proces is gelukkig omkeerbaar, maar dan moet je wel stoppen met je lichaam wijs te maken dat er gevaar dreigt. Je moet dus stoppen met piekeren!
Kun je stoppen met piekeren?
Je kunt alleen stoppen met piekeren als je inziet dat piekeren niets oplost. Het is belangrijk dat je leert om je bewust te worden van je piekergedachten en deze gaat beheersen.
Albert Sonnevelt raadt onder andere aan om je piekergedachte een gezicht te geven en een beperkt podium. Zodra je een piekergedachte hebt (bewustwording) zeg je tegen jezelf dat je er nu geen tijd voor hebt en dat je bijvoorbeeld om 16.00 een piekermomentje inbouwt (beheersing).
Om 16.00 ga je er dan ook echt even voor zitten. Je geeft alle piekergedachten een kwartier de ruimte. Je mag overdrijven en het nog erger maken dan het al is. Ondertussen vraag je je af wat de gedachte werkelijk oplost.
Zo ontdek je vanzelf dat piekeren geen enkel nut voor je heeft. Je kunt beter op zoek naar concrete oplossingen.
Wat doe je als piekeren je overvalt?
Als je wordt overvallen door piekergedachten, is het goed je af te vragen op welk probleem het piekeren betrekking heeft. Als je je zorgen maakt over een gesprek dat morgen plaats moet vinden, kun je het beste een paar minuten de tijd nemen om je zorgen op te schrijven en hier oplossingen voor te bedenken.
Als je piekert omdat het gesprek al is misgegaan, is het goed je realiseren dat je de tijd niet kunt terugdraaien. Je kunt je dan beter een positieve vraag stellen: “Wat kan ik doen om het gesprek een volgende keer beter te doen verlopen?”.
Daarmee stap je uit het piekeren en ga je oplossingsgericht denken.
Helpt mindfulness tegen piekeren?
Mindfulness is één van de beste medicijnen tegen piekeren.
Mindfulness en piekeren zijn elkaars tegenovergestelden.
Met je piekergedrag overlaad je jezelf en anderen met oordelen, wat je beter had moeten doen, wat er bij de ander zou moeten veranderen enzovoort. Mindfulness kenmerkt zich door een open aandacht voor alles wat zich op dat moment aandient.
Piekeren: “Ik heb een rotgesprek gehad. Hij zei dat ik een fout had gemaakt. Ik heb niet slim gereageerd. Ik had moeten zeggen… het was een rotgesprek. Had ik maar gezegd…” (en het blijft zichzelf herhalen).
Mindfulness: “Ik heb een gesprek gehad.”
Wie ben je als je niet meer piekert?
Piekeren kan je zo overnemen dat je je bijna niet kunt voorstellen waaraan je zou denken als je niet meer piekert.
Tegenovergesteld piekeren kan een interessante (en zelfs een humoristische) ontdekkingstocht zijn, maar je moet er wel open voor staan.
Als je je zorgen maakt over geld, kun je fantaseren over wat je zou doen als je alle geld van de wereld had. Als je piekert over je leidinggevende, kun je fantaseren over hoe het zou zijn als jij de baas was.
Met tegenovergesteld piekeren bereik je dat de hersenen een ander signaal krijgen. Het is niet meer nodig om extra cortisol aan te maken, waardoor je de cyclus doorbreekt. Je geeft je hersenen rust, waardoor je afstand kunt nemen. Dit helpt om ruimte en tijd te vinden voor een echte oplossing.
Dus… hoe stop je met piekeren?
- 1. Realiseer je dat piekeren niets oplost.
- 2. Schrijf het van je af
- Ligt de gebeurtenis in de toekomst? Schrijf je zorgen op en schrijf mogelijke oplossingen erachter.
- Ligt de gebeurtenis in het verleden? Vraag je af of het je nog een keer kan overkomen. Zo ja, schrijf het op en maak een lijst van punten die je anders moet doen. Zo nee, neem er dan afstand van. Het is gebeurd en je kunt het verleden niet veranderen.
- Blijft het je dwarszitten omdat je het probleem niet (zelf) kunt oplossen, schrijf het probleem op en zet erbij dat je er geen oplossing voor weet. “Ik heb geen geld en ik weet hier geen oplossing voor”.
- 3. Neem het heft in eigen handen en plan een verandering.
- Je kunt het internet blijven afspeuren naar adviezen over hoe je kunt stoppen met piekeren, maar je kunt ook de hulp zoeken bij vrienden of familie. Vraag of ze mee willen zoeken naar een oplossing.
- Natuurlijk kun je ook een coach inschakelen.
100 Microbreaks
“Ben je op zoek naar minder stress en meer rust in je leven? Dan is Microbreaks hét boek voor jou! Microbreaks is de anti-stress methode voor thuis en op het werk. In het boek staan 100 eenvoudige oefeningen die iedereen kan doen om lichaam en geest even een ‘break’ te geven. ”
- 100 mini-oefeningen voor meer “instant” rust in je leven;
- De makkelijkste toepasbare anti-stress gids in Nederland
