CONTROLFREAKS ZIJN STRESSKIPPEN! ZE VEROORZAKEN NIET ALLEEN STRESS BIJ ZICHZELF, ZE DRIJVEN ANDEREN OOK OVER HET RANDJE.
In mijn praktijk ontmoet ik vaak leidinggevenden en leerkrachten die moeite hebben met het loslaten van controle. Hierdoor staan ze veel meer onder stress dan hun collega’s die dit makkelijker kunnen.
Wat is een controlfreak?
Het Engelse woord freak betekent maniak of fanatiekeling.
Een controlfreak is iemand die fanatiek controleert of alles gaat zoals hij vindt dat het moet gaan. Hij wil alles onder controle hebben en kan dingen moeilijk loslaten of van zich afzetten.
Dit is niet alleen lastig voor de persoon zelf, maar ook zijn omgeving lijdt hier behoorlijk onder.
Kenmerken van een controlfreak?
De kenmerken van een controlfreak zijn:
- Je bent geen teamplayer
- Je voelt je persoonlijk verantwoordelijk voor het slagen van opdrachten
- Je gelooft dat anderen het niet goed doen of kunnen
- Je vindt dat anderen het anders moeten doen
- Je wil fouten liever voorkomen dan oplossen
- Je kan niet delegeren
- Je kunt niet tegen mensen die fouten maken
- Je geeft ongevraagd kritiek of advies
- Je bent perfectionistisch
- Je doet het werk van een ander over als je het niet goed genoeg vind
- Je hebt de overtuiging dat jouw manier de beste manier is
Als je jezelf in een groot aantal van deze kenmerken herkent, is de kans groot dat je een controlfreak bent.
Doe de test als je het zeker wilt weten!
Het kan natuurlijk ook zijn dat je partner een controlfreak is. Dat is niet altijd makkelijk. Ik heb drie liefdevolle tips voor het geval dat je partner een controlfreak.
Is het problematisch als je een controlfreak bent?
Laten we met het positieve beginnen. Er zijn een hoop succesvolle mensen die een controlfreak waren. Steve Jobs (CEO van Apple) was bijvoorbeeld een controlfreak en dit speelde waarschijnlijk mee in de succesformule van Apple. Ook het succes van Barbra Streisand (zangeres) was voor een groot deel te danken aan haar perfectionisme en haar neiging om alles te willen controleren. De militaire strateeg Wellington vertrouwde niemand en vertoonde alle trekken van een controlfreak.
Kortom, je kunt er aardig wat mee bereiken.
Een controlfreak is stressgevoelig
Hoewel je als controlfreak heel succesvol kunt worden, is het alles willen en moeten controleren de oorzaak van behoorlijk wat stress.
Je kunt alles wel onder controle willen hebben, maar veel mensen en dingen laten zich niet controleren. Je kunt niet altijd in control zijn.
Als gebeurtenissen een onverwachte wending nemen, raakt een controle freak de controle kwijt. En laten we eerlijk zijn: de meeste dingen gaan niet volgens verwachting.
Een controlfreak is een ramp als leidinggevende
Ben jij als leidinggevende een controlfreak, dan heeft je team het niet makkelijk.
Een leidinggevende moet leren loslaten. Als je een controlfreak bent, is dat bijna onmogelijk.
Ook al heb je met iedereen het beste voor, je zult merken dat mensen vaak moeite met jou hebben.
Dat komt omdat je denkt dat je het anderen helpt als je werk van hen overneemt.
Maar in wezen overrompel je ze en geef je ze het gevoel dat ze niet goed genoeg zijn. Veel mensen vinden het dan ook vreselijk om met je samen te werken.
Als controlfreak weet je vaak precies wat er moet gebeuren, wat de snelste manier is om het voor elkaar te krijgen en je hebt de overtuiging dat delegeren je meer tijd kost dan het zelf doen.
Een leidinggevende die last heeft van controledwang geeft zijn werknemers weinig ruimte. Als collega of leidinggevende neem je anderen het werk uit handen zonder na te gaan of mensen hier behoefte aan hebben.
Je zaagt de poten onder iemands stoel vandaan, je maakt hem onzeker en jouw goedbedoelde adviezen zijn een aanslag op iemands eigenwaarde. Je ontneemt anderen de moed om met een beter voorstel te komen.
Het vreemde is dat je niet bang bent dat het voorstel van de ander beter is. Jouw grootste angst is de controle te verliezen; je wilt koste wat het kost de regie niet uit handen geven.
Controle en regie staan voor jou gelijk aan zekerheid en dat gevoel wil en kun je niet opgeven.
(Is jouw leidinggevende een controlfreak? Dan heb ik 7 waardevolle tips voor je).
Slim Vertrouwen
Vertrouwen is de tegenhanger van controleren. Maar je moet wel ‘slim’ vertrouwen.
In dit boek deelt Covey de vijf stappen naar het slimme vertrouwen leiden:
- kies ervoor om in vertrouwen te geloven;
- begin bij jezelf;
- maak je bedoelingen kenbaar en ga uit van het goede van anderen;
- doe wat je zegt dat je gaat doen;
- geef het goede voorbeeld door anderen vertrouwen te schenken.
Een Cursus in Wonderen
Al geruime tijd haal ik mijn inspiratie uit Een Cursus in Wonderen. Een Cursus in Wonderen is een spiritueel leerboek dat bestaat uit lessen en teksten die gericht zijn op innerlijke vrede en het ontwaken van een diepere verbinding met jezelf en de wereld om je heen. Het richt zich op vergeving en het loslaten van angst.
In “Een Cursus in Wonderen” wordt een wonder gezien als een innerlijke verandering in hoe je de wereld waarneemt: het is de overstap van angst, schuld of oordeel naar liefde, vergeving en acceptatie. Deze verschuiving helpt je om anderen en jezelf “anders” te zien, zonder oordeel en met compassie.
Als je iets aan je controledrang wilt doen, kunnen een aantal principes uit Een Cursus in Wonderen je hier zeker bij helpen.
Je controledwang onder controle
In dit artikel schilder ik de controlfreak misschien af als een vreselijk mens. Het gaat echter niet om de persoon, maar over het gedrag dat hoort bij mensen die altijd in control willen zijn. Gedrag waar jijzelf én anderen last van hebben. Dit gedrag wordt ingegeven door angst; een controlfreak is bang om de controle te verliezen en dat hij in onverwachte situaties terechtkomt. Als je leert om op een andere manier te kijken, neemt deze angst af waardoor de neiging om alles te willen controleren minder noodzakelijk wordt.
Hier volgen een aantal gedachten:
Oefen vergeving, vooral van jezelf
Controle komt vaak voort uit angst en een behoefte aan zekerheid. Een Cursus in Wonderen leert dat vergeving een manier is om deze angsten los te laten. Door jezelf en anderen te vergeven, erken je dat we allemaal op zoek zijn naar liefde en begrip, wat ruimte schept voor vertrouwen in plaats van controle.
Traditioneel gezien heeft vergeven te maken met fouten of schuld. Volgens Een Cursus in Wonderen is er nooit sprake van schuld, alleen van onschuld. Er is niemand schuldig aan het feit dat dingen anders lopen dan je had verwacht. Dit klinkt logisch, maar als controlfreak heb je continu het gevoel dat iets beter was verlopen als jij er invloed op zou hebben gehad.
Probeer dit gevoel te herkennen zodra het plaatsvindt en realiseer je dat dit een vergissing is, want laten we eerlijk zijn, je wéét dat die gedachte niet waar is. Maar in plaats van die gedachte te veroordelen, kun je tegen jezelf zeggen: “Als ik het zelf had gedaan was het misschien wel beter geweest, maar dat weet ik niet zeker. Wat er nu is gebeurd is goed. Ik laat het los.“
Op den duur zul je zien dat de gedachte “Ik laat het los”, voldoende is om het vervelende gevoel kwijt te raken. Dingen gebeuren gewoon en het gevoel van “goed” of “fout” zijn etiketjes die je er zelf op plaatst.
Zie situaties vanuit liefde in plaats van angst
Een verdiepende vervolgstap is om je te beseffen dat je de keuze hebt om te reageren vanuit liefde of vanuit angst (boosheid, verdriet of verwijt). Kortom, veroordeel je wat er is gebeurd of kun je hier vriendelijk naar kijken?
Een paar dagen geleden besloten we een ladder te kopen. Omdat we in een dorp wonen moesten we daarvoor naar een ander plaatsje in de buurt. Onderweg zouden we even stoppen voor bloemen en wat boodschappen. Ik had er niet zoveel zin in, maar als we alles slim combineerden konden we binnen een uur weer thuis zijn. We gingen met de auto van mijn partner.
Toen we terugliepen met een tas boodschappen, stelde ik voor de achterbanken alvast naar voren te klappen. Op het moment dat ik de achterdeur opende zag ik de kinderzitjes. Mijn partner had ze die ochtend in de auto gedaan omdat we een paar dagen later zouden oppassen. De auto was niet groot genoeg voor de ladder en de kinderzitjes, dus waren we gedwongen weer naar huis te rijden. Ik denk dat iedereen zo een situatie wel herkent. Mijn partner verweet mij dat ik chagrijnig reageerde en ik vond het stom dat die kinderzitjes al drie dagen van tevoren in de auto waren gezet.
Feitelijk is er niets aan de hand, maar je maakt er een probleem van.
Precies op dat moment heb je een keuze. Kun je de situatie vanuit liefde benaderen, of blijf je in je boosheid en verwijt hangen?
Met mijn bijna banale voorbeeld hoop ik te illustreren dat dit geen zweverig gebazel is, maar een bewuste keuze. Je kunt op ieder moment kiezen om je negatieve, boze, angstige gevoelens opzij te zetten en te vervangen met een gevoel van liefde en vertrouwen. Het vergt gewoon wat oefening.
Laat het idee van ‘ik weet het beter’ los
Zoals ik eerder beschreef, is het voor een controlfreak moeilijk het gevoel los te laten dat je het zelf beter weet of kunt.
Een Cursus in Wonderen noemt de stem van dit betwetertje je “ego”. Je ego weet alles beter, staat altijd klaar met een oordeel en verwijt jou of de ander alles wat er misgaat of mis dreigt te gaan.
Ik heb geleerd dat er in mij altijd twee stemmen vragen om gehoord te worden. De stem van het ego klinkt het hardst en is het moeilijkst om te negeren. De andere stem is de stem van God of het Goddelijke. In Een Cursus in Wonderen wordt deze stem ook wel de stem van de Heilige Geest genoemd. Deze stem is zacht en liefdevol. Die stem zal nooit termen gebruiken als “beter weten” of “zie je wel!”
De zachtere stem wijst me de weg van de liefde. Het laat me het grotere geheel zien en helpt om een keuze vanuit liefde te maken.
Conclusie
Controlfreaks kunnen onbewust veel stress veroorzaken bij zichzelf en hun omgeving. Hoewel hun drang naar controle vaak voortkomt uit een behoefte aan zekerheid en succes, kan dit gedrag juist leiden tot spanning en frustratie. Door te leren loslaten en situaties vanuit liefde in plaats van angst te benaderen, zoals Een Cursus in Wonderen suggereert, kunnen controlfreaks ontdekken dat er kracht schuilt in overgave en vertrouwen. Het omarmen van vergeving en het loslaten van de drang om alles perfect te laten verlopen, opent de deur naar meer innerlijke rust, betere relaties, en uiteindelijk een gelukkiger en evenwichtiger leven.
