CONTROLFREAKS ZIJN STRESSKIPPEN! ZE VEROORZAKEN NIET ALLEEN STRESS BIJ ZICHZELF, ZE DRIJVEN ANDEREN OOK OVER HET RANDJE.
In mijn praktijk ontmoet ik vaak leidinggevenden en leerkrachten die moeite hebben met het loslaten van controle. Hierdoor staan ze veel meer onder stress dan hun collega’s die dit makkelijker kunnen.
Wat is een controlfreak?
Het Engelse woord freak betekent maniak of fanatiekeling.
Een controlfreak is iemand die fanatiek controleert of alles gaat zoals hij vindt dat het moet gaan. Hij wil alles onder controle hebben en kan dingen moeilijk loslaten of van zich afzetten.
Dit is niet alleen lastig voor de persoon zelf, maar ook zijn omgeving lijdt hier behoorlijk onder.
Kenmerken van een controlfreak?
De kenmerken van een controlfreak zijn:
- Je bent geen teamplayer
- Je voelt je persoonlijk verantwoordelijk voor het slagen van opdrachten
- Je gelooft dat anderen het niet goed doen of kunnen
- Je vindt dat anderen het anders moeten doen
- Je wil fouten liever voorkomen dan oplossen
- Je kan niet delegeren
- Je kunt niet tegen mensen die fouten maken
- Je geeft ongevraagd kritiek of advies
- Je bent perfectionistisch
- Je doet het werk van een ander over als je het niet goed genoeg vind
- Je hebt de overtuiging dat jouw manier de beste manier is
Als je jezelf in een groot aantal van deze kenmerken herkent, is de kans groot dat je een controlfreak bent.
Doe de test als je het zeker wilt weten!
Het kan natuurlijk ook zijn dat je partner een controlfreak is. Dat is niet altijd makkelijk. Ik heb drie liefdevolle tips voor het geval dat je partner een controlfreak.
Is het problematisch als je een controlfreak bent?
Laten we met het positieve beginnen. Er zijn een hoop succesvolle mensen die een controlfreak waren. Steve Jobs (CEO van Apple) was bijvoorbeeld een controlfreak en dit speelde waarschijnlijk mee in de succesformule van Apple. Ook het succes van Barbra Streisand (zangeres) was voor een groot deel te danken aan haar perfectionisme en haar neiging om alles te willen controleren. De militaire strateeg Wellington vertrouwde niemand en vertoonde alle trekken van een controlfreak.
Kortom, je kunt er aardig wat mee bereiken.
Een controlfreak is stressgevoelig
Hoewel je als controlfreak heel succesvol kunt worden, is het alles willen en moeten controleren de oorzaak van behoorlijk wat stress.
Je kunt alles wel onder controle willen hebben, maar veel mensen en dingen laten zich niet controleren. Je kunt niet altijd in control zijn.
Als gebeurtenissen een onverwachte wending nemen, raakt een controle freak de controle kwijt. En laten we eerlijk zijn: de meeste dingen gaan niet volgens verwachting.
Als controlfreak ben je dan ook een ster in piekeren. (Lees hier hoe je kunt stoppen met piekeren). Voor iedere situatie bedenk je noodscenario’s om te voorkomen dat je de controle kwijtraakt. Omdat je het liefst zelf aan het roer staat, heb je het druk – druk – druk. De stress kan hierdoor enorm oplopen en je moet er niet aan denken wat er gebeurt als jij uitvalt.
Een controlfreak is een ramp als leidinggevende
Ben jij als leidinggevende een controlfreak, dan heeft je team het niet makkelijk.
Een leidinggevende moet leren loslaten. Als je een controlfreak bent, is dat bijna onmogelijk.
Ook al heb je met iedereen het beste voor, je zult merken dat mensen vaak moeite met jou hebben.
Dat komt omdat je denkt dat je het anderen helpt als je werk van hen overneemt.
Maar in wezen overrompel je ze en geef je ze het gevoel dat ze niet goed genoeg zijn. Veel mensen vinden het dan ook vreselijk om met je samen te werken.
Als controlfreak weet je vaak precies wat er moet gebeuren, wat de snelste manier is om het voor elkaar te krijgen en je hebt de overtuiging dat delegeren je meer tijd kost dan het zelf doen.
Een leidinggevende die last heeft van controledwang geeft zijn werknemers weinig ruimte. Als collega of leidinggevende neem je anderen het werk uit handen zonder na te gaan of mensen hier behoefte aan hebben.
Je zaagt de poten onder iemands stoel vandaan, je maakt hem onzeker en jouw goedbedoelde adviezen zijn een aanslag op iemands eigenwaarde. Je ontneemt anderen de moed om met een beter voorstel te komen.
Het vreemde is dat je niet bang bent dat het voorstel van de ander beter is. Jouw grootste angst is de controle te verliezen; je wilt koste wat het kost de regie niet uit handen geven.
Controle en regie staan voor jou gelijk aan zekerheid en dat gevoel wil en kun je niet opgeven.
(Is jouw leidinggevende een controlfreak? Dan heb ik 7 waardevolle tips voor je).
Slim Vertrouwen
Vertrouwen is de tegenhanger van controleren. Maar je moet wel ‘slim’ vertrouwen.
In dit boek deelt Covey de vijf stappen naar het slimme vertrouwen leiden:
- kies ervoor om in vertrouwen te geloven;
- begin bij jezelf;
- maak je bedoelingen kenbaar en ga uit van het goede van anderen;
- doe wat je zegt dat je gaat doen;
- geef het goede voorbeeld door anderen vertrouwen te schenken.
Je controledwang onder controle: 4 waarheden
In dit artikel schilder ik de controlfreak misschien af als een vreselijk mens. Het gaat echter niet om de persoon, maar over het gedrag dat hoort bij mensen die altijd in control willen zijn. Gedrag waar anderen last van hebben.
Als je minder stress wilt voelen en als je anderen ook successen gunt, dan zou je iets aan je controledrang kunnen doen.
1. Niets is zeker
Hoe hard je ook probeert om noodscenario’s te bedenken voor alle mogelijke situaties, de werkelijkheid achterhaalt je altijd. Het leven is grillig en je kunt domweg niet voor iedere situatie al een oplossing klaar hebben liggen. Het is een onbegonnen strijd tegen jezelf.
Het enige dat je kunt doen is je onrealistische beeld van zekerheid te doorbreken. Je hebt maar in zeer beperkte mate grip op de toekomst. Eigenlijk weet je dit al lang, maar je gevoel wil anders. Je weet dat niets zeker is, maar deze gedachte maakt je zenuwachtig en angstig. Misschien voel je zelfs paniek. De enige manier om dit paniekgevoel te doorbreken, is om in situaties waar je alle noodscenario’s door je hoofd voelt gaan te denken (of hardop te zeggen): “Niets is zeker.”
Pas als je voelt dat deze gedachte je rust geeft in plaats van paniek, heb je een eerste belangrijke stap gezet in het bedwingen van je controledrang.
2. Niet alles is te beïnvloeden
De grootste misvatting van een controlfreak is dat hij overal invloed op heeft. Ook hier liggen verstand en gevoel uit elkaar. Voor een controlfreak werkt het als volgt: omdat hij geen invloed heeft op het weer, bereid hij zich voor op alle mogelijke scenario’s en dat in het extreme. Hij heeft de planken al voor de ramen getimmerd, omdat er eventueel, misschien wel een orkaan zou kunnen losbarsten.
Als de orkaan uitblijft, denkt de controlfreak: “Als ik die planken niet voor de ramen had gespijkerd, was het zeker gaan stormen”, want het liefst heeft hij het weer ook een beetje onder controle.
Toegegeven, het voorbeeld is overdreven, maar je kunt het vertalen naar allerlei zaken waar je eigenlijk geen invloed op hebt en die je het liefst zou willen controleren.
Je druk maken over allerlei dingen waar je geen invloed op hebt, levert je alleen maar spanning op. Covey heeft het over de cirkels van invloed en betrokkenheid en adviseert om alleen aandacht te schenken aan dingen waar je echt invloed op hebt en het overige los te laten.
3. Je bent niet overal verantwoordelijk voor
Kijk naar het onderstaande videofilmpje dat gebaseerd is op de cirkel van invloed en betrokkenheid van Covey én de cirkel van verantwoordelijkheid van Bart van den Belt. Hij adviseert om naast de cirkel van invloed ook naar de cirkel van verantwoordelijkheden te kijken.
De controlfreak voelt zich vaak voor veel te veel dingen verantwoordelijk. Door hier nauwkeuriger naar te kijken, ben je beter in staat beslissingen te nemen over wat je wel of niet moet doen.
Het loslaten scheelt tijd en je collega’s of partner een hoop irritatie.
Fluitend Veranderen
Het boek Fluitend Veranderen van Bart van den Belt is een heerlijk boek als je je gedrag wilt veranderen.
Als je een controle freak bent die graag controle wilt hebben over de dingen die er wél toe doen en de dingen die er niet toe doen wil loslaten, dan is dit audioboek beslist luisterwaardig.
4. Wel of niet in control zijn, alles is een keuze
Je kunt zelf kiezen of je een controlfreak wilt zijn of dat je liever wat losser in het leven wilt staan. Het zou kunnen dat jouw behoefte om alles te willen controleren diep in je verleden is ontstaan. Extreme controledrang kan te maken hebben met een trauma van vroeger. Soms is het goed om dit samen met een coach te onderzoeken.
